طریقه سوهان کشیدن و تیز کردن زنجیر اره موتوری

اره موتوری مهمترین ابزار هر چوب‌بر است و برای بسیاری از فعالیت‌های باغبانی تا نجاری کارایی دارد. اما ممکن است در کارهای طولانی چوب‌بری، کیفیت برش زنجیر دستگاه کاهش پیدا کرده و دیگر مانند سابق قدرت بریدن الوارها را نداشته باشد. در این ‌صورت احتمالاً زنجیر دستگاه شما کند شده‌ است. در این شرایط جای نگرانی نیست زیرا مراحل تیز کردن زنجیر ساده است و به ‌راحتی انجام خواهد شد. در این مقاله قصد داریم تا مراحل و روش اصولی تیز کردن زنجیر اره درخت بر را شرح دهیم. همراه ما باشید تا چگونگی تراز کردن دندانه‌های زنجیر و اصول درست سوهان کشی را گام به گام یاد بگیرید.

نکات مهمی که باید قبل ‌از تیز کردن زنجیر بدانید

نحوه تیز کردن زنجیر ساده است؛ اما لازم است تا برخی از نکات حرفه‌ای در این‌باره را رعایت کنید. مانند:

• ساتور (تیغه) تجهیز را بر روی میز قرار داده و میزان کشش زنجیر را تا جای ممکن محکم کنید. این کار باعث می‌شود تا زنجیر هنگام تیز کردن دندانه‌ها تکان نخورد.
• برای تیز کردن زنجیر باید از سوهان گرد استفاده کنید. اما لازم است تا زاویه قرار گرفتن سوهان گرد بر روی لبه دندانه‌ها را رعایت کنید. برای این کار از دستورالعمل سازنده جهت تراز کردن لبه سوهان بر روی دندانه زنجیر استفاده کنید.
• سوهان کشی را بین ۳ الی ۱۰ بار تکرار کنید. زمانی ‌که لبه دندانه زنجیر نقره‌ای شده‌ است، مرحله سوهان کشی را تمام کنید. نقره‌ای شدن لبه دندانه نشان ‌دهنده تیز شدن کافی آن است.
• از عمق سنج برای اندازه‌گیری ارتفاع مناسب سوهان کشی دندانه‌های زنجیر اره استفاده کنید.

گام اول: محکم کردن تیغه اره زنجیری

ساطور اره را در میز کار میان فک‌های گیره رومیزی کاملاً محکم ببندید. با این کار از جابه‌جایی دستگاه در مراحل تیز کردن دندانه زنجیر جلوگیری خواهید کرد. به‌ این ‌ترتیب مراحل تیز کردن زنجیر ساده‌تر و مؤثرتر انجام می‌شود. در برخی از موارد می‌توانید آن را وارونه کرده و در گیره رومیزی محکم کنید. در این ‌صورت دسترسی به دندانه‌های زنجیر اره ساده‌تر است. به ‌هر حال دستگاه‌ها با یکدیگر متفاوت هستند و نحوه قرارگیری و محکم کردن ساطور در گیره رومیزی به نوع دستگاه و دسترسی ساده‌تر به دندانه‌های زنجیر بستگی دارد. از طرفی اگر به گیره رومیزی دسترسی ندارید، باز هم می‌توانید مراحل تیز کردن زنجیر اره را انجام دهید. در این ‌صورت دستکش به دست کنید و بدنه دستگاه را محکم نگه دارید تا هنگام تیز کردن جابجا نشود.

گام دوم: پیچ تنظیم کشش را سفت کنید تا زنجیر سفت شود

تمام مدل‌های مختلف اره بنزینی دارای پیچ تنظیم برای سفت شدن زنجیر هستند. موقعیت این پیچ در روی بدنه و کنار تیغه دستگاه است. در مراحل تیز کردن زنجیر دستگاه پس ‌از بستن تیغه بر روی گیره رومیزی از این پیچ برای سفت شدن زنجیر استفاده کنید. برای اینکار به یک پیچ‌گوشتی نیاز دارید. مطمئن شوید که زنجیر ساطور اره کاملاً سفت شده ‌است. با تکان دادن و سعی در کشیدن زنجیر می‌توانید مقدار سفتی آن را ارزیابی کنید. دقت کنید که موقعیت قرار گرفتن پیچ تنظیم در مدل‌های مختلف اره متفاوت است و با اندک جستجو در اطراف بدنه دستگاه آن را پیدا خواهید کرد. در غیر این ‌صورت از اطلاعات درج شده در دفترچه راهنمای دستگاه استفاده کنید.

گام سوم: دندانه اول  را با یک ماژیک علامت‌گذاری کنید

اولین دندانه زنجیر را علامت‌گذاری کنید. چرا که پس ‌از یک بار تیز کردن دندانه‌ها، دندانه اول را مجدداً سوهان کشی نکنید. به‌ هر حال مادامیکه دندانه‌ها را پی‌درپی سوهان می‌کشید، این علامت را مجدداً پیدا خواهید کرد و در آن لحظه یک ‌بار تمام دندانه‌ها را سوهان کشی کرده‌اید.

گام چهارم: استفاده از سوهان گرد

از یک سوهان گرد برای تیز کردن زنجیر استفاده کنید. اما دقت کنید که قطر سوهان هم‌اندازه پهنای خالی دندانه زنجیر باشد. به‌ هر حال برای اره‌های مختلف از زنجیرهای گوناگون با دندانه‌های متفاوت استفاده ‌شده است که برای هر کدام به تهیه سوهان گرد مناسبی نیاز دارید. برای کسب اطلاعات اندازه زنجیر می‌توانید از دفترچه راهنمای محصول و یا اطلاعات درج شده بر روی دندانه‌های زنجیر استفاده کنید. دقت کنید که اندازه معمول زنجیرها مقادیر 3/16 اینچی (4.8 میلی‌متر) ،5/32 اینچی (4.0 میلی‌متر) و 7/32 اینچی (5.6 میلی‌متر) است.

گام پنجم: سوهان گرد را در بریدگی جلوی دندانه قرار دهید.

بخش بالایی دندانه‌های زنجیر صاف است و قادر است تا چوب را برش بزند. برای آغاز تیز کردن زنجیر اره نوک سوهان را دقیقاً در داخل بریدگی روی دندانه زنجیر قرار دهید. به شکلی که تقریباً ۲۰ درصد قطر سوهان گرد بالای دندانه باشد. دقت کنید که زنجیر اره دارای دو ردیف دندانه است که در جهات متفاوت از یکدیگر قرار دارند. از این ‌رو یک جهت را انتخاب کرده و با تمرکز بر روی این جهت مرحله تیز کردن زنجیر را کامل کنید و سپس جهت دیگر را ادامه دهید.

گام ششم: زاویه مناسب سوهان زنی را پیدا کنید.

در ابتدا برای آغاز سوهان کشی بهتر است که از اطلاعات درج شده در دفترچه راهنمای محصول و طبق دستورالعمل سازنده زاویه مناسب قرارگیری دندانه‌ها را تنظیم کنید.

در برخی از انواع اره‌های زنجیری خطوطی در بخش بالای هر دندانه حک شده ‌است که می‌توانید از این خطوط برای تنظیم موقعیت سوهان در زاویه مناسب استفاده کنید.

زاویه مناسب قرارگیری سوهان برای تیز کردن دندانه‌های زنجیر نیز معمولاً ۲۵ و یا ۳۰ درجه است. البته در برخی موارد ممکن است اندازه زاویه کمتر از این مقدار باشد. به ‌هر حال لازم است تا قبل ‌از آغاز تیز کردن زنجیر، زاویه درست برای سوهان کشی را پیدا کنید.

گام هفتم: شروع تیز کردن دندانه‌ها

در آغاز تیز کردن، سوهان را روی دندانه‌های زنجیر قرار دهید. تیغه و زنجیر را به شکلی ثابت کنید که دندانه‌ها در بالای زنجیر کاملاً صاف بمانند. در این ‌صورت کاملاً صاف و تراز شده سوهان را در امتداد لبه دندانه زنجیر فشار دهید. نیازی نیست که فشار زیادی را وارد کنید. همین اندازه که حرکت سوهان بر روی لبه دندانه زنجیر را حس کنید، کافی است. حالا سوهان را از داخل فضای دندانه خارج کنید و آن را در همان همان زاویه‌ای برای دندانه بعدی تنظیم کنید. دقت کنید که هرگز بدنه زنجیر را از طریق دندانه‌ها به سمت عقب نکشید. این کار هم باعث آسیب به بدنه زنجیر شده و هم لبه دندانه زنجیر را تخریب می‌کند.

گام هشتم: سوهان کشی هر دندانه

لبه برنده هر دندانه را به مقدار ۳ الی ۱۰ بار سوهان کشی کنید تا به ‌طور کامل تیز شود. حالا می‌توانید همان حرکت سوهان کشی را بر روی دندانه‌های بعدی زنجیر تکرار کنید و آن را تا زمانی ادامه دهید که لبه دندانه‌ها به رنگ نقره‌ای براق درآیند. در این ‌صورت لبه دندانه زنجیر کاملاً تیز شده ‌است. تعداد دفعات سوهان کشی اولین دندانه را شمارش کنید و در مرحله تیز کردن دیگر دندانه‌ها دقیقاً همان مقدار سوهان کشی کنید. در صورتی ‌که براده‌های آهن در درز میان شیارهای سوهان گرد گیر کرده ‌است، به ‌راحتی آن را بر روی یک سطح سخت بکوبانید تا این براده‌ها ریخته شوند و سطح سوهان مجدداً پاک گردد.

گام نهم: هر دو نوع دندانه‌های چپ و راست را به یک اندازه سوهان بزنید

زمانی که تیز کردن هر دندانه به‌ طور کامل انجام شد، می‌توانید زنجیر را بر روی ساطور اره چرخانده تا دندانه بعدی در موقعیت مناسب تیز کردن قرار بگیرد. تمامی دندانه‌های زنجیر یک شکل و به یک اندازه هستند و قاعدتاً به یک اندازه کند شده‌اند. از این ‌رو در صورت آغاز دندانه بعدی همان تعداد حرکت را در همان زاویه و به همان دفعه سوهان کشی تکرار کنید تا هر دندانه به‌ طور کامل تیز شود. دندانه به دندانه جلو بروید تا به نقطه آغاز در طول زنجیر برسید. هر زنجیر دارای دندانه‌های راست و چپ است. این روش طراحی دندانه‌ها باعث می‌شود تا در موقعیت‌های گوناگون در خط مستقیم چوب‌ها را برش بزنید. برای همین است که لازم است تا هر دو نوع دندانه‌های چپ و راست را به یک اندازه سوهان بزنید تا به ‌این ‌ترتیب تعادل دندانه‌ها هنگام برش زدن چوب برقرار باشد.

گام دهم: دستگاه را 180 درجه بچرخانید.

در مرحله بعدی برای تیز کردن زنجیر، دستگاه را کاملاً ۱۸۰ درجه بچرخانید. کافی است گیره را شل کرده و دستگاه را وارونه کنید و دوباره آن را در گیره رومیزی ببندید. با این کار می‌توانید برای تیز کردن دندانه‌هایی که در اولین حلقه دور زنجیر از تیز کردن آن‌ها صرف ‌نظر کرده‌اید، اقدام کنید. اگر از گیره رومیزی استفاده نمی‌کنید و در کل تغییر موقعیت ۱۸۰ درجه اره برای شما سخت یا غیرممکن است، کافی است موقعیت خود را تغییر دهید. از این ‌رو می‌توانید مراحل تیز کردن زنجیر را در جهت دیگری پیگیری کنید.

گام یازدم: استفاده از همین روش برای تیز کردن سایر دندانه‌ها

مجدداً جهت قرارگیری دستگاه را تغییر داده و هر دندانه باقیمانده که هنوز تیز نشده است را تیز کنید. البته دقت کنید که هر دندانه را شبیه به دیگر دندانه‌ها با همان مقدار فشار سوهان و همان تعداد دفعات تیز کنید. در عین ‌حال برای آغاز تیز کردن هر دندانه باید زنجیر اره کاملاً ثابت و تراز بماند.

گام دوازدهم: سوهان کشی راکرها (دندانه‌های تخت)

از یک عمق سنج برای اندازه‌گیری ارتفاع لبه تیز دندانه‌ها روی زنجیر استفاده کنید. عمق سنج ابزار ساده‌ای است که برای اندازه‌گیری ارتفاع مناسب دندانه‌های زنجیر کارایی دارد. عمق سنج را بر روی زنجیر نزدیک به نقطه شروع خود قرار دهید و در این شرایط باید باله‌های کناری عمق سنج رو به پایین باشند. سپس آن را به سمت جلو فشار دهید تا به لبه یک دندانه بچسبد. در این ‌صورت باید موقعیت عمق سنج را ثابت کنید تا با استفاده از آن صحت عمق هر دندانه را سنجیده و تنظیم کنید. 

از یک صفحه مسطح برای تراز کردن راکر مطابق با عمق دندانه تیغه‌ها استفاده کنید. عمق سنج را در جای خود و در میان دنده‌ها مستقر کنید و سپس یک سوهان مسطح را بر روی قسمت بالای دندانه بکشید تا با سطح صفحه عمق سنج تراز شود. در هنگام سوهان کشی فشار کمی را وارد کنید.

• در تمام مراحل سوهان زنی ارتفاع دندانه را بررسی کنید و سوهان زنی را تا زمانی ‌که ارتفاع آن با بالای عمق ‌سنج مطابقت دارد، ادامه دهید.
• پس ‌از پایان سوهان کشی ممکن است لبه دندانه‌های زنجیر خیلی مسطح و حالت مربعی پیدا کند. در این ‌صورت از سوهان مسطح برای قوس دادن ملایم لبه دندانه‌ها بدون احتمال کم شدن ارتفاع آنها استفاده کنید.
• برخلاف استفاده از سوهان گرد، در به‌کارگیری از نوع و ابعاد سوهان تخت محدودیتی ندارید.

ارتفاع مناسب دندانه‌های میان زنجیر را مطابق با مقدار عمق سنج تنظیم کرده و ثابت کنید. حالا می‌توانید از ارتفاع تنظیم شده عمق سنج برای تیز شدن باقی دندانه‌های میانی زنجیر استفاده کنید. از طرفی اگر متوجه شده‌اید که براده‌های فلزی در میان شیارهای سوهان تخت گیر کرده‌اند، کافی است سوهان را یک یا دو بار بر روی سطح سختی بکوبانید تا این براده‌ها جدا شوند.

در پایان سوهان کشی و تیز کردن زنجیر می‌توانید زنجیر را شل کرده و بدنه دستگاه را از داخل گیره رومیزی جدا کنید. از همان پیچ سفت کننده، حال برای شل شدن زنجیر تا حد کشش مجاز برای برش چوب و تنه درختان استفاده کنید. کشش قابل‌ استفاده زنجیر برای برش چوب و الوارها تا حدودی شل بسته می‌شود. در بهترین حالت زمانی ‌که زنجیر اره را بالا می‌برید، لازم است تا مقدار جابجایی آن در حدود    اینچ (3.2 میلی‌متر) باشد. از طرفی پس ‌از رها کردن زنجیر به حالت قبلی خود باز می‌گردد.

مخزن روغن زنجیر را مجدداً پر کنید و بدنه ساطور و دندانه اره را تمیز کنید. دستگاه را به‌ طرف خود بچرخانید تا درپوش مخزن روغن در مقابل شما باشد. درپوش را باز کرده و با قیف، روغن زنجیر را داخل آن بریزید. سپس درپوش را محکم ببندید. در نهایت حتماً تمام پهنه زنجیر، فضای مابین تیغه‌ها و دندانه‌ها و پهنه ساطور دستگاه را به‌ طور کامل تمیز کنید تا هیچ براده‌ای باقی نمانده باشد.

یک قاعده کلی را به یاد داشته باشید که پس‌ از هر بار تیز کردن زنجیر اره حتماً روغن مخزن را عوض کرده و مجدداً آن را پر کنید. از طرفی این روغن مصرفی است و در هنگام کار با دستگاه برای روانکاری زنجیر استفاده می‌شود. از ین رو هر بار که باک سوخت دستگاه خود را پر می‌کنید، لازم است که روغن مخزن سیستم روغنکاری اتوماتیک زنجیر را مجدداً پر کنید.